Tüketiciye eski mobilyaların yeniden kullanımı ve geri dönüşümü için iade etme teşviki verilebilir

Avrupa’da mobilya atığı konusunda Avrupa Mobilya Üreticileri Federasyonu (UEA) istatistikleri üzerinden tartışmalar sürüyor. Toplam kentsel katı atık (MSW) akışının yüzde 4’ünden fazlasını oluşturan mobilya atıklarının yüzde 80 ila yüzde 90’ı yakılıyor, kullanım ömrü sona erdiğinde çöp sahasına yönlendiriliyor veya yüzde 10’u geri dönüştürülerek, düzenli depolama sahasına gönderiliyor.  Mobilyada uzun ömür ve atık yönetimine ilişkin tartışmalar Türkiye’de de başladı. Bu farkındalıkla MOSFED Mobilya Enstitüsü “Mobilya Sektöründe Döngüsel Ekonomi” konulu online bir panel düzenledi. Dünya Tasarım Örgütü Bölge Danışmanı Prof. Dr. Alpay Er moderatörlüğünde gerçekleşen panelde Oakdene Hollins Döngüsel Ekonomi Baş Stratejisti Owain Griffiths konuşmacı olarak yer aldı.

Mobilya Dernekleri Federasyonu (MOSFED) tarafından kurulan Mobilya Enstitüsü’nün ev sahipliğinde gerçekleştirilen “Mobilya Sektöründe Döngüsel Ekonomi” konulu online toplantı, MOSFED üyelerinin yanı sıra 36 bin mobilya üreticisini temsilen sivil toplum kuruluşları, firma temsilcilerini bir araya getirdi. Dünya Tasarım Örgütü Bölge Danışmanı Prof. Dr. Alpay Er moderatörlüğünde gerçekleşen toplantıda Oakdene Hollins Döngüsel Ekonomi Baş Stratejisti Owain Griffiths konuşmacı olarak yer aldı. Döngüsel ekonominin mobilya sektörüne etkisi ve Türkiye için tavsiyeler toplantının ana gündemini oluştururken, AB Komisyonu’nun 2021 sonunda yürürlüğe gireceğini aktardığı düzenlemelerin Avrupa ülkeleriyle olan dış ticaretimize olası yansımaları da ele alındı.

Mobilya Sektöründe Döngüsel Ekonomi Stratejisi

Toplantıda Avrupa Komisyonu Raporu’nun özetleyen Oakdene Hollins Döngüsel Ekonomi Baş Stratejisti Owain Griffiths’in verdiği bilgiye göre; biyokütle, fosil yakıtlar, metaller ve mineraller gibi küresel malzeme tüketimi önümüzdeki 40 yılda iki katına çıkacak; yıllık yakıt üretimi ise 2050’ye kadar yüzde 70 oranında artacak. Avrupa Yeşil Anlaşması’nın önemine de dikkat çeken Griffiths, ürünlerin çevresel etkilerinin yüzde 80’nin tasarım aşamasında belirlendiğini; “al-kullan-elden çıkar” şeklindeki doğrusal modelin değişerek hızlıca döngüsel modele geçilmesi gerektiğini bunun için de teşvik imkanlarının sağlanması gerektiğini belirtti. Griffiths, sektörde «yeniden kullanım aktivitesi» düşük olduğunu, yeniden kullanımın görüldüğü yerlerin genellikle ikinci el ticaret siteleri olduğunu ve buradaki ana problemin ticarete konu olan ikinci el mobilyaların rakamsal olarak ölçülememesi olduğunu kaydetti. Ayrıca mobilya endüstrisinde değer kazanımı, ekonomik büyüme ve istihdam yaratımına olanak tanıyacak unsurun ürünün “onarım”, “yenilenme” ve “yeniden üretimi” ile döngüsel ekonomiye kazandırılması olduğunun altını çizdi.

Avrupa’da altı ayda ecolabel lisanslı ürün yüzde 20 arttı

Mobilya Dernekleri Federasyonu (MOSFED) Başkanı Ahmet Güleç, sürdürülebilirlik ile döngüsel ekonominin konuşulduğu bu sürece Türkiye mobilya sektörünün de dahil olması gerektiğine vurgu yaptı. Geri dönüştürülebilir ürünlerle ekonomiye önemli ölçüde katkı sağlanabileceği ve küresel rekabette fark yaratılabileceğinin altını çizen Güleç, konuşmasına şöyle devam etti: “Türkiye mobilya sektörü, dünya ihracatında adından söz ettiren bir sektördür ve dünyanın başka bir ekonomik mantığa geçiş sürecinin dışında kalmamalı, yenilikleri olabildiğince hızlı kavrayabilmelidir. Pandemi, tüketicilerin davranışlarında da gözle görülür bir değişim yaratmış ve tüketicilerin daha sürdürülebilir, doğa dostu ürünlere eğilimlerinin arttığı görülmüştür.  Bu da, ürünün performansı ve güvenilirliğinden ödün vermeden içeriğindeki ‘geri dönüştürülmüş bileşenleri artırmayı’ ve ürünü ‘yeniden üretebilirliği’ mümkün kılmayı gerektiriyor. Nitekim, Avrupa Komisyonu’na göre, ürünün değerlendirilmesinde ilk olarak bu söylediklerim dikkate alınacak artık. Bakın, bizler komisyonun verilerini de takip ediyoruz. 2020’nin Temmuz ayından başlayarak Aralık ayını da kapsayan altı aylık süreçte, ecolabel lisanslı ve ecolabel etiketli ürün miktarı yüzde 20 artmış. Bu, ilerleyen döneme ilişkin bir göstergedir.”

Güleç, sürdürülebilir katma değerli ihracat ve gelişmiş pazarlarda daha da derinleşmek için mobilya sektöründe yakaladığımız başarı hikayesini bu yeni duruma göre dönüştürüp büyütmemiz gerektiğini de sözlerine ekledi.

Mobilyanın geri dönüşümüne teşvik nasıl olabilir?

Mobilyaların yeniden kullanımı ve geri dönüşümünde tüketicilerin sürece etkin katılımı için teşviklerin düşünülebileceğini belirten Güleç, Avrupa’da depozito iade planı, modüle edilmiş bir “hacimli atık” toplama ücreti ve mobilya onarımına daha düşük KDV gibi uygulamaların yürürlükte olduğunu anlattı. Güleç, ayrıca, Ar-Ge, tasarım ve döngüsel ekonomiyi besleyecek unsurların desteklenmesi gerekliliğine de değindi.

Türkiye mobilya sektörünün süreci takip etmede birçok Avrupa ülkesinden daha hızlı davrandığını konusunda geri dönüşler aldıklarını belirten Güleç, bunun hem sektörümüze içeriden bilinç taşıma hem de sektörümüzün uluslararası rekabette öncü bir yer edinmesi bağlamında önemli olduğunu kaydetti. Türkiye mobilya sektörünün 10 milyar dolar ihracat potansiyelinin olduğunu ve daha rekabetçi olabilmek için ürünlerin geri dönüşüme uygun olmasının ileride sektöre daha büyük katkı sağlayacağını dile getiren Güleç, bu içerikli toplantıların devam edeceğini duyurarak sözlerini tamamladı.