Yüksek enflasyon iç pazarı, savaş ihracat pazarını etkiledi

Türkiye İMSAD Mart-Nisan 2022 Sektör Raporu’na göre, yeni ekonomi modelinin ve Rusya-Ukrayna savaşının etkileri inşaat malzemeleri sanayinin performansına yansımaya başladı. Şubat ayında üretim geçen yılın aynı ayına göre yüzde 8,3 artarken, alt sektörlerde üretim farklılıklar göstermeye başladı. Yüksek fiyatlara rağmen konutun yeniden yatırım aracı olarak öne çıkması, konut satışlarını ve inşaat sektörünü hareketlendirdi.

Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (Türkiye İMSAD), yapı sektörü ve ekonomi çevreleri tarafından dikkatle izlenen aylık sektör raporunun mart-nisan ayı sonuçlarını açıkladı.

Raporda şu değerlendirmeler yer aldı: 2022 yılının geride kalan dört ayında yeni ekonomi modelinin ve Rusya-Ukrayna savaşının, inşaat malzemeleri sanayinin performansını yoğun şekilde etkilediği görüldü. 20 Aralık tarihinden itibaren yürürlüğe konulan yeni ekonomi modelinin ilk uygulama sonuçları ile oluşan yüksek enflasyon ortamı, tüm alt sektörler ve firmalar için maliyetlerin arttığı bir dönem yarattı. Öte yanda Rusya-Ukrayna savaşının doğrudan ve dolaylı olarak ihracat pazarlarına etkileri de hissedilmeye başlandı.

Ekonomilerde yavaşlama beklentileri giderek yükseliyor. İnşaat malzemeleri ihracatında bir dönem sonrasına yönelik yavaşlama olasılığı da arttı.

Yüksek enflasyon üretim maliyetlerini artırıyor

Yeni ekonomi modeli iç piyasada ilk aşamada yüksek enflasyon yaratırken, bu durum en çok sanayici ve ihracatçıyı olumsuz etkiledi. Üretici fiyatlarında yaşanan ortalama yüzde 115 oranındaki artış aynı zamanda doğrudan sanayicilerin katlanmak zorunda kaldığı maliyet artışını işaret ediyor. Metal inşaat malzemeleri sanayilerinde fiyat artışları yüzde 150’nin, çimento, cam ve seramik sanayilerinde ise yüzde 125’in üzerine çıkmış durumda. Sanayide meydana gelen maliyet artışları sektörde büyük bir mali baskı oluşturuyor.

Kur korumalı mevduatlardan, ihracat bedellerinin satışına, kredilerden KDV düzenlemelerine ve TL cinsi ödeme yükümlülüklerine kadar yeni ekonomi modelinin tüm politika araçları, sanayici ve ihracatçıların faaliyetlerini doğrudan etkiledi. “Liralaşma” hedefine bağlı bu düzenlemeler ister istemez ilave yükler getirdi. Söz konusu düzenlemeler yapılırken iş dünyası ile istişare yapılmasının ve belirli geçiş dönemlerinin tanınmasının faydalı olacağı değerlendiriliyor.

Üretim şubatta yüzde 8,3 arttı  

2021 yılında yüzde 19,6 oranında artan inşaat malzemesi sanayi üretimi, 2022 yılı ocak ayında enerji kesintileri nedeniyle önemli ölçüde yavaşlayarak yüzde 0,1 olarak gerçekleşmiş, şubat ayında ise yeniden hareketlenerek geçen yılın aynı ayına göre yüzde 8,3 artmıştı. Böylece yılın ilk iki aylık döneminde üretim artışı geçen yılın ilk iki ayına göre yüzde 4,7 büyüdü. İnşaat malzemelerine yönelik iç ve dış talep şubat ayında da arttı.

Yüksek enflasyon iç pazarı, Rusya-Ukrayna savaşı ihracat pazarlarını etkilerken, inşaat malzemesi sanayinde üretim performansı alt sektörlere göre farklılıklar göstermeye başladı. 2021 yılında tüm alt sektörlerde üretim yüksek büyümeler kaydetmişti. 2022 yılında ise alt sektörlerin yarısında üretim artışı, diğer yarısında ise üretim düşüşü görüldü. Yılın ilk iki ayında 12 alt sektörde üretim geçen yıla göre artarken, 10 alt sektörde üretim düştü.

2022 yılının ilk iki ayında en yüksek üretim artışı yüzde 30,4 ile birleştirilmiş parke ve yer döşemelerinde, yüzde 29,8 ile seramik kaplama malzemelerinde ve yüzde 25,7 ile seramik sağlık gereçlerinde gerçekleşti. Demir çelikten çubuk ve profiller üretimi yüzde 23,6 ve plastik inşaat malzemeleri üretimi 20,2 yükseldi. Buna karşın yılın ilk iki aylık döneminde tuğla ve kiremit üretiminde yüzde 22,2, metalden kapı ve pencereler üretiminde ise yüzde 9,4 gerileme kaydedildi.

Yükselen fiyatlara rağmen konut yeniden yatırım aracı oluyor

Yüksek enflasyon nedeniyle konut fiyatlarında ve kiralarda kısa sürede yüzde 100’ü aşan şok artışlar yaşanmasına rağmen son birkaç yıldır durağan kalan ve yatırım getirisi düşen konutlar, yeniden yatırım aracı haline geldi. Diğer tasarruf araçlarındaki getirilerin enflasyon karşısında erimesi, konuta yönelik talepte artışa neden olurken, kiralar da artan talebe bağlı olarak yükseldi.

2022 yılı mart ayında konut satışları bir önceki yılın mart ayına göre yüzde 20,6 artarak 134 bin 710 adede ulaştı. Yılın ilk çeyreğinde ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 21,7 artarak 320 bin 63 adet olarak gerçekleşti. Konut kredisi faiz oranlarının yüksek olmasına karşın yüksek enflasyon karşısında konutun yatırım aracı olma özelliğinin yeniden öne çıkmaya başlaması, konut satışlarında önceki aylarda başlayan yukarı yönlü bir ivme yarattı. Konut satışlarındaki yükselişin bir dönem daha yatırım aracı odaklı olarak devam etmesi bekleniyor.

Güven endeksi nisanda 3,7 puan arttı       

Mart, nisan aylarında inşaat sektöründe güven eğilimi, mevcut işler ve siparişlerde artış sınırlı olmasına rağmen ümit verdi. Endeks nisan ayında bir önceki aya göre 3,7 puan yükseldi. Güven endeksi mevsimsellik, mevcut işlerin seyri ve alınan yeni siparişlerin miktarına bağlı olarak toparlanma eğilimi içine girdi. Rusya ile Ukrayna arasında yaşanan savaşın güven endeksi üzerindeki etkileri ise şimdilik önemsiz seviyede kaldı.

Öte yandan konut fiyatlarındaki artışlar, yeni konut arzının azalması, yatırım aracı olarak konuta yönelik talebinin artması, yeni inşaat başlangıçlarını destekleyen gelişmeler oldu. Düşük TL kredi faiz oranları da müteahhitlik sektörüne olumlu katkı sağladı.

İnşaat sektöründe hareketlenme başladı

Yeni yılın ilk iki ayında gerileyen inşaat sektöründeki mevcut işler seviyesi, tüm bölgelere olumlu yansıyan mevsimselliğin de etkisiyle mart ve nisan aylarında arttı. Nisan ayında önceki aya göre 2,1 puan artış kaydedildi. İnşaat maliyetlerindeki artışa rağmen mevcut işlerde beliren toparlanma eğilimi de ümit veriyor.

Yüksek maliyetler ve ekonomik belirsizlikler nedeniyle yeni alınan siparişlerde ise yılın ilk üç ayında durağanlık yaşanmıştı. Nisan ayında ise alınan yeni iş siparişlerinde mevsimselliğin de olumlu etkisiyle yılın ilk artışı gerçekleşti ve bir önceki aya göre 3,7 puan arttı. Mevcut koşullar nedeniyle, nisan ayındaki artışa rağmen yeni alınan işler seviyesi düşük kalmaya devam ediyor.