Sinematek ruhu Kalamış’ta

İzleyicilere yazlık sinema keyfi yaşatacak etkinlikte İtalyan yönetmen Luchino Visconti’nin tek komedi filmi olan Bellissima (1951), Yılmaz Güney’in yönetmen olarak kendini kanıtladığı ilk film sayılan Seyyit Han (1968) ve 100. doğum yılı dünya çapında kutlanan İsveçli usta Ingmar Bergman’ın en önemli yapıtlarından Yedinci Mühür (Det sjunde inseglet, 1957) seyirciyle buluşacak. Bu sene ilki yapılacak etkinlik İsveç Enstitüsü, İtalyan Kültür Merkezi ve Güney Film’in destekleriyle gerçekleştiriliyor.

Bu üç açık hava gösterimi aynı zamanda, 2019 yılında kendi binasında faaliyetlerine başlayacak olan Sinematek / Sinema Evi’nin sanatseverlere neler vaat ettiğine dair bir ipucu niteliği de taşıyor.

Kadıköy Belediyesi, 25 Ağustos 1965 tarihinde Onat Kutlar ve arkadaşları tarafından İstanbul’da kurulan ve 1980 askeri darbesiyle birlikte kapanan Sinematek Derneği’nin mirasını, derneğin ilk üyesi olan Jak Şalom’un öncülüğünde Sinematek / Sinema Evi projesiyle yaşatıyor. Kadıköy Yoğurtçu Parkı yakınlarında inşaatı halen devam eden binada film gösterimleri için 200 kişilik bir salon yapılıyor. Ayrıca çeşitli sergilere, seminerlere, konferanslara ve galalara da ev sahipliği yapacak Sinematek / Sinema Evi, arşivini oluşturmaya başladı. Arşive film, yazılı belge, çizim, fotoğraf, film afişi gibi sinema dünyasına dair her türlü materyalle destek sağlanabiliyor.

Luchino Visconti’nin yönetmenliğini yaptığı; Anna Magnani, Walter Chiari, Tina Apicella’nın başrolünü oynadığı Bellissima Filmi 13 Eylül Perşembesaat 21:00’de başlıyor. 1951 yapımı film İtalyanca – Türkçe Altyazılı olarak gösterilecek.

İtalyan Yeni Gerçekçiliği’nin müthiş bir örneği olan Bellissima hem deli dolu, zapt edilemez bir komedi hem de sinema endüstrisine dair hüzünlü bir hiciv. Usta İtalyan yönetmen Luchino Visconti 1951 yapımı filminde gösteri dünyasının yarattığı boş umutları gözler önüne seriyor. Filmin ismi, Visconti’nin çocuk oyuncu seçerken annelerden sıkça işittiği bir sözlerden gelmekte: ‘Bellissima! Bakın benim çocuğum en güzeli’. Sinema dünyasında yaşadığı bu gibi deneyimleri filme taşıyan Visconti, Cinecitta stüdyolarını fon olarak kullanıyor. Senaryoda Cesare Zavattini, Francesco Rosi ve Suso Cecchi d’Amico’nun parmak izleri, başrolde ise efsanevi Anna Magnani oynuyor. Magnani’nin canlandırdığı Maddalena, kızı Maria’nın (Tina Apicella) bir yıldız potansiyeli taşıdığına inandırılmış sinema sevdalısı bir annedir. Ailesi için daha iyi bir yaşam sağlamak adına canını dişine takan Maddalena, kızının oyuncu seçmelerinde keşfedileceğini düşünerek parasını son kuruşuna kadar harcar.

Yılmaz Güney’in yönetmenliğini yaptığı, aynı zamanda Nebahat Çehre ve Hayati Hamzaoğlu ile birlikte rol aldığı 1968 yapımı filmi Seyyit Han 14 Eylül, Cuma saat 21:00’de sinemaseverlerle buluşuyor.

Köy hayatının ekonomik güçlüklerini odağına alan bu aşk filmi, Yılmaz Güney’in yönetmenliğini üstlendiği ilk filmlerden biri olma özelliğini taşıyor. Filmin senaryosunu yazıp başrolünü de canlandıran Güney, Onat Kutlar’ın deyimiyle “Sade bir film yapabilmek gibi en usta yönetmenlerimizin bile beceremedikleri bir işin üstesinden gelmiştir.” Yine Kutlar’ın ifadesiyle “Daha ilk adımda, kişisel bir anlatımın olanaklarını deneyen, baş kişisini ve konusunu bir ‘mitos’ katına ulaştırmasını bilen bir filmdir Seyyit Han (Yeni Sinema dergisinin 1968 tarihli 24. sayısından).” Güney Film tarafından yenilenen dijital kopyasıyla gösterilecek Seyyit Han’da Yılmaz Güney’e sinemamızın unutulmaz oyuncularından Nebahat Çehre Keje rolünde eşlik ediyor. Yıllar sonra köyüne dönen Seyyit Han âşık olduğu Keje’nin Haydar Bey’e (Hayati Hamzaoğlu) verildiğini öğrenir. Keje’nin gönlü Seyyit’tedir ancak ailesini onurunu düşünerek Haydar Bey’le evlenmeyi kabul eder.

Yıldızlar Altında Sinema Keyfi programının kapanışı Ingmar Bergman’ın yönettiği; Gunnar Björnstrand, Bibi Andersson ve Bengt Ekerot’un rol aldığı Yedinci Mühür filmi ile yapılıyor. Film 1957 – İsveç yapımı ve İsveççe – Türkçe alt yazılı olarak 15 Eylül Cumartesi günü saat 21:00’de başlıyor.

Sinematek/Sinema Evi, Ingmar Bergman gösterimlerine yönetmenin en önemli başyapıtlarından biri olan Yedinci Mühür’le başlıyor. 2005 yılında hayata gözlerini yuman İsveçli ustanın 100. doğum yılı vesilesiyle yapılacak gösterimler, Yedinci Mühür’le Kalamış Parkı’nda başlayacak ve Sinematek/Sinema Evi’nin ilk sezonunda devam edecek.

Bir Orta Çağ şövalyesi yanında bayraktarı ile Haçlı Seferi’nden geri dönmüştür. Vebanın kasıp kavurduğu Avrupa’yı gördükçe Tanrı’dan kuşku duymaya ve onun yolundan sapmaya başlayan şövalye, çok geçmeden ölümle yüz yüze gelir. Azrail’e meydan okuyarak onunla satranç masasında karşı karşıya gelen şövalye, kaybederse canını vermeye razıdır. Yedinci Mühür’de Bergman insan varoluşunun gizemine, kabullenmeyle değil oyunbazlıkla yaklaşıyor. Adeta bir satranç ustasının hareket kabiliyetiyle.